Ξεκίνησε η συζήτηση για το πολυετές χρηματοδοτικό πλαίσιο της ΕΕ, τώρα κρίνεται η τύχη της νέας ΚΑΠ
«Η βόμβα χρέους της ΕΕ - και γιατί έχει σημασία για τον επόμενο προϋπολογισμό της», είναι ο τίτλος του μακροσκελούς άρθρου του Politico, το οποίο τονίζει ότι οι 27 επίτροποι της ΕΕ κατά την συνάντηση τους την Τρίτη 11 Φεβρουαρίου θα δώσουν το εναρκτήριο λάκτισμα για τη σκιαγράφηση της επόμενης περιόδου των δαπανών, που θα διαρκέσουν από το 2028 έως το 2034. Οι συνομιλίες για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) συνήθως σέρνονται για χρόνια και συχνά ξεμπλοκάρονται την τελευταία στιγμή από τους ηγέτες της ΕΕ βρίσκονται και οι 27 ένα κοινό «consensus».
Οι διαβουλεύσεις θα είναι ακόμη πιο δύσκολες αυτή τη φορά, επειδή το κοινό πρόγραμμα χρέους της Επιτροπής ύψους 300 δισεκατομμυρίων ευρώ για τη διάσωση της οικονομίας της ΕΕ μετά την πανδημία (Covid-19) θα αρχίσουν να αποπληρώνονται από το 2028. Χωρίς ένα νέο σχέδιο, η αγοραστική δύναμη της ΕΕ θα μειωνόταν μεταξύ 15 και 20% σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Επιτροπής.
Ποιο είναι το πρόβλημα;
Η ΕΕ πρέπει να καταρτίσει σχέδιο αποπληρωμής των πανδημικών δανείων πριν από το 2028. Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την εφαρμογή εισφορών πάνω στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, τις εισαγωγές και τα κέρδη των πολυεθνικών εταιρειών, όπως και η πιθανή είσπραξη 36 δισ. ευρώ ετησίως, είναι μια στρατηγική που σκοπό έχει να ενισχύσει την οικονομική βιωσιμότητα της ΕΕ και να υποστηρίξει την πράσινη μετάβαση. Όμως οι κυβερνήσεις των 27 κρατών-μελών της ΕΕ απέρριψαν το σχέδιο επειδή μεγάλο μέρος των εσόδων αυτών πηγαίνει ήδη στα εθνικά τους ταμεία.
Η Επιτροπή επιθυμεί να δώσει νέα πνοή στους φόρους σε επίπεδο ΕΕ - γνωστούς ως «ίδιοι πόροι» και έχει παροτρύνει τους ηγέτες να φέρουν νέες ιδέες στο τραπέζι κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης στις Βρυξέλλες στις 20-21 Μαρτίου. Ο επίτροπος προϋπολογισμού της ΕΕ, Piotr Serafin, προωθεί τον συνοριακό φόρο άνθρακα του μπλοκ - ο οποίος θα επιβάλλεται σε ορισμένους εισαγωγείς της ΕΕ - ως πιθανό τρόπο για την αύξηση των εσόδων.»
Ποιες είναι οι εναλλακτικές λύσεις;
Η αποτυχία επίτευξης συμφωνίας για τους ιδίους πόρους θα μπορούσε να σημάνει προβλήματα για τον συνολικό τον προϋπολογισμό. Οι χώρες της Βόρειας Ευρώπης οι οποίες έχουν λάβει σχετικά μικρό μερίδιο της μετα covid-19 βοήθειας της ΕΕ, δεν επιθυμούν να πληρώσουν περισσότερα στον προϋπολογισμό και σε αντάλλαγμα για μια μεγαλύτερη συνεισφορά θα απαιτούσαν πιθανότατα περικοπές στο ταμείο της ΕΕ, το οποίο καλύπτει τα πάντα, από τις γεωργικές επιδοτήσεις έως την άμυνα.
Αυτό το αντάλλαγμα θα αποτελούσε πλήγμα για την Επιτροπή και για χώρες όπως η Γαλλία και η Πολωνία, οι οποίες υποστηρίζουν έναν μεγαλύτερο κεντρικό προϋπολογισμό της ΕΕ. Η άλλη επιλογή θα ήταν η Επιτροπή να αναβάλει την αποπληρωμή του χρέους της, όπως ακριβώς κάνουν οι εθνικές κυβερνήσεις.
Η Ισπανία υποστήριξε αυτή την προσέγγιση σε έγγραφο που έχει γνώση το Politico, υποστηρίζοντας ότι θα «ανακουφίσει τις βραχυπρόθεσμες δημοσιονομικές πιέσεις, θα εξασφαλίσει ρευστότητα στην αγορά ομολόγων της ΕΕ και θα επιτρέψει τη συνέχιση των επενδύσεων για το μελλοντικό ευρωπαϊκό οικονομικό μοντέλο». Ωστόσο, η Γερμανία και οι δημοσιονομικά συντηρητικοί σύμμαχοί της θεωρούν ότι αυτό είναι μια ολισθηρή πορεία προς μια δημοσιονομική ένωση, στην οποία η Επιτροπή αναλαμβάνει μόνιμα τα χρέη των 27 κρατών-μελών της.
Ποιες θα είναι οι άλλες μάχες;
Η Επιτροπή σχεδιάζει να φέρει επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο μοιράζει τα μετρητά της.Σύμφωνα με τον τρέχοντα προϋπολογισμό, η ΕΕ δαπανά περίπου τα δύο τρίτα των χρημάτων της για τη γεωργία και την τοπική χρηματοδότηση που έχει σχεδιαστεί για να μειώσει τις διαφορές μεταξύ των περιφερειών σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Αλλά η Επιτροπή θέλει τώρα να προσαρμόσει τον προϋπολογισμό στο πολιτικό της πρόγραμμα και στις γεωπολιτικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει συνολικά η ΕΕ από τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Αντί να χρηματοδοτεί παραδοσιακές βιομηχανίες, στόχος της είναι να χρησιμοποιεί τα κοινά μετρητά για τη χρηματοδότηση καινοτόμων προγραμμάτων ικανών να αποφέρουν μεγάλες αποδόσεις. Η χρηματοδότηση υποτίθεται επίσης ότι θα κατευθυνθεί σε νέους τομείς προτεραιότητας, όπως ο αμυντικός τομέας του της ΕΕ.
Για να επιτευχθεί αυτό, η Επιτροπή υποστηρίζει τη σύνδεση των πληρωμών με οικονομικές μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούν στο να καταστήσουν τις χώρες της ΕΕ πιο αποτελεσματικές.
Το τμήμα προϋπολογισμού της Επιτροπής «φλέρταρε» με την ιδέα να συγκεντρώσει πάνω από 500 διαφορετικά κονδύλια σε ένα ενιαίο ταμείο για κάθε χώρα, το οποίο θα καθόριζε τις δαπάνες σε τομείς που κυμαίνονται από τις αγροτικές επιδοτήσεις έως την κοινωνική στέγαση.
Η Ισπανία απέρριψε αυτή την επιλογή με την αιτιολογία ότι «μπορεί να μην είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την επίτευξη ενός απλούστερου και πιο εστιασμένου προϋπολογισμού στην πράξη».
Τι θα αποφασιστεί και πότε;
Η συζήτηση που θα ξεκινήσει σήμερα αποτελεί την έναρξη μιας μακράς και…βυζαντινής διαδικασίας η οποία συνηθίζεται στους κόλπους των Βρυξελλών και του Berlaymont και θα ολοκληρωθεί πριν από τις αρχές του 2028, όταν θα τεθεί σε ισχύ ο νέος προϋπολογισμός. Αυτή την εβδομάδα οι Επίτροποι της ΕΕ θα σφραγίσουν ένα σύντομο έγγραφο που θα περιγράφει τα σημαντικότερα ζητήματα που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Αξιωματούχοι της Επιτροπής στο Politico δήλωσαν ότι: «Υπάρχουν κάποιες διαφωνίες σχετικά με το πόσο οι μεμονωμένοι επίτροποι θα είναι σε θέση να επηρεάσουν κάποιες από τις προτάσεις.»
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν θέλει να διατηρήσει έναν σταθερό έλεγχο της διαδικασίας, ενώ οι Επίτροποι που θα έχουν συμμετοχή στις διαδικασίες και στις συζητήσεις θα ήθελαν να αναλάβουν μεγαλύτερο ρόλο. Μόλις η Επιτροπή υποβάλει την πρότασή της αυτό το καλοκαίρι, αρχίζουν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Οι εθνικές πρωτεύουσες είναι αναμφισβήτητα οι πιο ισχυροί παίκτες στη διαδικασία, καθώς κάθε χώρα μπορεί να ασκήσει βέτο στον προϋπολογισμό της ΕΕ και να μπλοκάρει την έγκριση ή να πάει ακόμη πιο πίσω η όλη η διαδικασία, καταλήγει το άρθρο του Politco.
Η ΕΕ θα έχει στον νέο της προϋπολογισμό μεγάλες προκλήσεις και θα πρέπει να αποφασίσει και σε ποιους τομείς θα δώσει μεγαλύτερη έμφαση. Άλλωστε υπάρχουν φωνές από διάφορες χώρες και κυρίως από τις Βαλτικές ότι θα πρέπει να δώσουμε περισσότερα χρήματα στον τομέα της Άμυνας από ότι στην κοινωνική συνοχή. Κάτι που θα σημαίνει ότι οι πόροι για την ευημερία από το Ταμείο Κοινωνικής Συνοχής της ΕΕ θα μειωθούν.
Επίσης όλες αυτές οι αλλαγές που θα σχεδιαστούν θα πρέπει η ΕΕ να αποφασίσει εάν θα χρηματοδοτηθούν με ίδιους πόρους δηλαδή με χρήματα των κρατών-μελών των 27 ή με κοινό δανεισμό κάτι που οι «Φειδωλοί» του Βορρά δεν το βλέπουν με καλό μάτι. Μπορεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να είναι το κύριο νομοθετικό όργανο στην ΕΕ αλλά εδώ και πολλά χρόνια η ΕΕ προχωρούσε με τον γαλλογερμανικό άξονα να λειτουργεί κάτι αυτή την στιγμή δεν συμβαίνει.
Τέλος στην έκθεση του ο Μάριο Ντράγκι μπορεί να προτείνει επενδύσεις πολλών εκατομμυρίων για τη αύξηση του Ευρωπαϊκού ΑΕΠ αλλά μέσα στην έκθεση του υπογραμμίζει ότι στον επόμενο προϋπολογισμό οι αλλαγές στις χώρες θα πρέπει να προχωρήσουν με «Κανονισμό» κάτι που σημαίνει άμεση εφαρμογή στα δίκαια των κρατών-μελών.
Τέλος η ΕΕ εκκινεί την συζήτηση της για τον νέο επταετή προϋπολογισμό χωρίς να έχει ξεκινήσει μία άλλη για περισσότερη ολοκλήρωση-εμβάθυνση της ίδιας τη ΈΕ.
