Ένα ακόµη «επίτευγµα» της νεοελληνικής νοοτροπίας µας, αν και, µε κάθε επιφύλαξη, θεωρητικώς η εκπαίδευσή µας και η παιδεία µας έχουν βελτιωθεί, είναι η αδυναµία µας να εφαρµόσουµε το συνεταιρίζεσθαι. Πρόκειται περί «κατορθώµατος» αν αναλογισθούµε ότι ως λαός ανέκαθεν διαθέταµε συνεταιριστική παράδοση και στηριχθήκαµε σε συνεργατικές µορφές παραγωγής και αναπτύξεως.
Γνωρίζατε ότι στην αρχαία Ελλάδα υπήρχαν συνεταιρισµοί ναυτικών µε κλήρο επί του πλοίου; Γι’ αυτό και συµπλοιοκτήτες ονοµάζονταν και ναύκληροι. Αυτοί δεν ήταν τίποτα άλλο από τους «Συνεταιρισµούς των Συντροφοναυτών» του 17ου-18ου αιώνος της Ύδρας, των Σπετσών και των Ψαρών. Μη έχοντες τα οικονοµικά µέσα, συγκέντρωναν κοινό κεφάλαιο σε χρήµα, είδος, υλικά ή εργασία και ναυπηγούσαν έτσι ένα πλοίο στο οποίο γίνονταν συνιδιοκτήτες-συνέταιροι στα κέρδη και τις ζηµίες. Ήταν τέτοια η εµπορική τους ανάπτυξη που το 1804 τα πλοία της Ύδρας περνούσαν τον Ατλαντικό ωκεανό και έφταναν µέχρι τη Ν. Αµερική, όπου πωλούσαν κρασί. Στο Βυζάντιο είχαµε τις συντεχνίες. Αλλά και καθ’ όλη την περίοδο του οθωµανικού ζυγού αναπτύχθηκαν πρωτοπόρες συνεργατικές µορφές. Στην κτηνοτροφία είχαµε τα «τσελιγκάτα» που ήταν ενώσεις κοπαδιών µε επί κεφαλής τον «αρχιτσέλιγκα» και στην Μάνη επίσης τις «πατριές».
Τι να πρωτοθυµηθούµε! Τους 12 συνεταιρισµούς των Μαντεµοχωρίων Χαλκιδικής των αρχών του 18ου αιώνος; Τα «Ελευθεροχώρια» ή «Κλεφτοχώρια»; Την ξακουστή «Κοινή Συντροφιά των Αµπελακίων» που ιδρύθηκε το 1778, την Κοινότητα των Ζαγοροχωρίων και τόσες άλλες. Μετά την απελευθέρωση, έχουµε την ίδρυση του 1ου Γεωργικού Συνεταιρισµού Αλµυρού, τον οποίο µιµήθηκαν κι άλλοι.
Το 1915 ψηφίσθηκε ένας απλός αλλά πετυχηµένος νόµος, ο 602/1915, προσαρµοσµένος στην ελληνική πραγµατικότητα σχετικά µε τους ΑΣ κι έκτοτε ακόµη και µετά την απελευθέρωση, µετά τον Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο, οι γεωργικοί συνεταιρισµοί γνώρισαν τεράστια εξάπλωση.
Άστοχες κρατικές παρεµβάσεις
∆υστυχώς παρά την τεράστια συνεταιριστική κληρονοµιά µας, µετά την µεταπολίτευση, πέραν των άστοχων νοµοθετικών κρατικών παρεµβάσεων, µε αίτια κοινωνικά αλλά κυρίως πολιτικά, µικροκοµµατικά συµφέροντα και σκοπιµότητες, οι κυβερνήσεις αναµειγνυόµενες, αν όχι ενθάρρυναν, ανέχθηκαν, πρωτοφανή σκάνδαλα, φαινόµενα διαφθοράς και υπερδανεισµού. Αυτά σε συνδυασµό µε την εισροή άκοπου-εύκολου χρήµατος από κοινοτικά κονδύλια και την ανάπτυξη ενός χειρίστου κοµµατικοποιηµένου αγροτοσυνδικαλισµού οδήγησαν στον πλήρη εκφυλισµό και την παρακµή του συνεταιρισµού, πλην ελαχίστων φωτεινών εξαιρέσεως. Στον ίδιο κατήφορο οδηγήθηκε άλλωστε και ολόκληρη η ελληνική κοινωνία και τις τραγικές συνέπειες «απολαµβάνουµε» όλοι σήµερα.
Από το 2000 µε τον ν.2810/2000 εκδηλώνεται µια προσπάθεια αναστροφής του κλίµατος. ∆ιακρίνεται µια προσπάθεια εκκαθαρίσεως του θολού τοπίου από τις προβληµατικές ή ανενεργές καταστάσεις. Τίθενται πλαίσιο και κανόνες λειτουργίας σε σύγχρονα δεδοµένα. ∆ίδεται η δυνατότητα αναπτύξεως ως εµπορικές αγροτικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις εναρµονισµένες µε τα διεθνή πρότυπα. Προσφέρονται φορολογικά κίνητρα και πρόσβαση σε όλα τα επιδοτούµενα προγράµµατα και µέσα χρηµατοδοτήσεως. Παρέχονται όλα τα σύγχρονα εργαλεία για επικερδείς συνεργασίες. Να αναδειχθούν και να αξιοποιηθούν τα πλεονεκτήµατα της ελληνικής γεωργίας, καθιστώντας την Ελλάδα έναν επί γης διατροφικό παράδεισο. Ταυτοχρόνως όµως καθορίζει τα όρια, τα δικαιώµατα, τις σαφείς υποχρεώσεις συνεταίρων καθώς και τις συνέπειες από την µη τήρησή τους.
Αυτό που µένει είναι να πιστέψουµε στον εαυτό µας και στον διπλανό µας. Μόνο µέσα από τον µονόδροµο του συνεταιρίζεσθαι θα διασωθούµε και θα πιάσουµε το νήµα πάλι από την αρχή, απαλλαγµένοι από τις αµαρτίες και τους αµαρτωλούς του παρελθόντος.
Ανοιχτός ο δρόµος, αν υπάρχει νοοτροπία
Αν αυτά ισχύουν, τότε µόνο ο δρόµος είναι ανοικτός να ιδρύσουµε έναν υγιή αγροτικό συνεταιρισµό, ακολουθώντας τα κατωτέρω βήµατα:
1.Ελάχιστος αριθµός ιδρυτικών µελών 20. Είναι το πρώτο και δυσκολότερο βήµα. Τα µέλη πρέπει να έχουν ήδη συνειδητοποιήσει και να έχουν λάβει την ελάχιστη κοινή απόφαση να εντάξουν τον ατοµισµό στο όλον και να αποδεχθούν την αυστηρά συλλογική υπακοή για το κοινό οικονοµικό συµφέρον. Αν επιτευχθεί συµφωνία, τα υπόλοιπα αποτελούν απλή γραφειοκρατική διαδικασία. Αλλιώς σταµατήστε εδώ. Σηµαντική σηµείωση: ∆εν απαιτείται να είσαι κατ’ επάγγελµα. Αρκεί να διαθέτεις νόµιµη αγροτική παραγωγή.
2.Συντάσσουν καταστατικό βάσει ν.4384/2016.
Σηµείωση: ∆εν απαιτείται ελάχιστη αξία συνεταιριστικής µερίδας, δηλ. συνεταιριστικού κεφαλαίου. Αυτό επαφίεται στην απόφαση των συνεταιριστών. Συµβουλεύω όµως, ότι όσο µεγαλύτερη είναι αξία της µερίδας, πέραν της δηµιουργίας του αναγκαίου ικανού κεφαλαίου, τόσο περισσότερο εξασφαλίζεται η σοβαρότητα του εγχειρήµατος.
3.Τα ιδρυτικά µέλη συντάσσουν και υπογράφουν το Πρακτικό Ιδρύσεως, όπου εκεί εγκρίνουν το καταστατικό τους και ορίζουν την Προσωρινή ∆ιοικούσα Επιτροπή.
4.Κατόπιν αυτού κατατίθεται αίτηση προς τον ειρηνοδίκη της έδρας του υπό ίδρυση συνεταιρισµού, προκειµένου να εγκρίνει την ίδρυσή του και την καταχώρηση του Καταστατικού στο Βιβλίο Συνεταιρισµών του Ειρηνοδικείου.
5.Εντός 30 ηµερών από της καταχωρήσεως αυτής, αποστέλλεται υπηρεσιακώς αντίγραφο του καταστατικού στο Τµήµα Αγροτικών Συνεταιριστικών Οργανώσεων του ΥΠΑΑΤ. Σηµείωση: Για να αποφύγετε την χρονοτριβή, δώστε το εσείς «χέρι-χέρι» στο ΥΠΑΑΤ.
6.Εντός αυτών των 30 ηµερών πρέπει να υποβάλλετε ηλεκτρονικώς στο ανωτέρω τµήµα του ΥΠΑΑΤ (www.minagric.gr) τα εξής: α) αντίγραφο του καταστατικού και Βεβαίωση εγγραφής στο Βιβλίο Συνεταιρισµών του Ειρηνοδικείου
β) Κατάσταση µε τα ιδρυτικά µέλη µε τα πλήρη στοιχεία τους (Α.∆.Τ., Α.Φ.Μ. κλπ) και Βεβαίωση καταβολής του 1/2 της εταιρικής τους µερίδας
γ) Συνοπτικό τριετές επιχειρηµατικό πλάνο του Συνεταιρισµού. Προκειµένου να διαπιστωθεί η σοβαρότητα του εγχειρήµατος. Κατόπιν ελέγχου των ανωτέρω ο Συνεταιρισµός εγγράφεται στο Εθνικό Μητρώο Αγροτικών Συνεταιρισµών και λαµβάνει σχετική βεβαίωση εγγραφής
7.Εντός ενός µηνός από της Βεβαιώσεως εγγραφής, χορηγείται από την αρµόδια ∆.Ο.Υ. ο Α.Φ.Μ. του Συνεταιρισµού.
Προσοχή: Αν παρέλθει ο µήνας έχει πρόστιµο από την ∆.Ο.Υ. Εν συνεχεία ενηµερώνετε ηλεκτρονικώς το ΥΠΑΑΤ για τη λήψη του Α.Φ.Μ. Παράλληλα θεωρείτε στο Ειρηνοδικείο, τα Βιβλία Πρακτικών Γ.Σ., ∆.Σ. κ.λπ.
8.Τέλος, εντός µηνός από τις αρχαιρεσίες, ενηµερώνετε επίσης ηλεκτρονικώς το ΥΠΑΑΤ για τα αποτελέσµατα και την εκλογή ∆ιοικητικών Οργάνων του Συνεταιρισµού.
Το παράδειγµα του ΑΣ Θερμασία Δήμητρα
Με το καληµέρα τα επιτεύγµατα, 4,30 ευρώ για το αγουρέλαιο και έκπτωση 30% στα εφόδια
Παρά το γεγονός ότι ο Αγροτικός Συνεταιρισµός από το νοµό Αργολίδας µε την επωνυµία «Θερµασία ∆ήµητρα», µετρά λίγους µόνον µήνες ζωής, εντούτοις έχει δώσει τα πρώτα δείγµατα γραφής, τα οποία κρίνονται από τους διοικούντες, άκρως ενθαρρυντικά. Το πρώτο επίτευγµα του Αγροτικού Συνεταιρισµού είναι η δηµοπρασία για την πώληση αγουρέλαιου φετινής εσοδείας στην τιµή των 4,30 ευρώ το κιλό. Η διοίκηση του συνεταιρισµού δεν σταµάτησε εκεί, καταφέρνοντας, κάτι «ιστορικό», όπως λέει ο Κώστας Μέλλος, µιλώντας στην Agrenda, για τους καλλιεργητές του χωριού. Να προµηθεύονται δηλαδή λιπάσµατα σε τιµές χονδρικής πώλησης, έπειτα από διαµεσολάβηση του συνεταιρισµού του χωριού «Θερµασία ∆ήµητρα».
«Αυτή είναι µόνο η αρχή», διαβεβαιώνει µέσω της Agrenda ο πρόεδρος της νεοσύστατης συνεταιριστικής οργάνωσης, ατενίζοντας µε αισιοδοξία το µέλλον, µαζί µε τους συµπατριώτες του και συµπαραγωγούς του.
