Στην έρευνα διαπιστώνεται η σημαντική συνεισφορά των τροφίμων ύψους 3 δις στις εξαγωγές του μεταποιητικού τομέα, εκτός των πετρελαιοειδών, εντούτοις το μερίδιο της μεταποίησης στο ΑΕΠ, είναι από τα χαμηλότερα στην ΕΕ-28 (8,7% το 2017), ενώ οι απώλειες στην προστιθέμενη αξία του δευτερογενούς τομέα την περίοδο 2009-3014 (-26%) εμφανίζει ήπια ανάκαμψη 3% το διάστημα 2014-2017.
Τα πρώτα συμπεράσματα της μελέτης του ΙΟΒΕ για την ελληνική μεταποίηση, που θα δοθεί ολόκληρη στη δημοσιότητα στις αρχές του 2019, με τίτλο «Προκλήσεις και προοπτικές του τομέα μεταποίησης στην Ελλάδα: Στρατηγικές παρεμβάσεις για ανάπτυξη» παρουσίασε στην Αίγλη του Ζαππείου το απόγευμα της Δευτέρας 10 Δεκεμβρίου ο επιστημονικός υπεύθυνος της έρευνας, επίκουρος καθηγητής ΕΜΠ και επιστημονικός σύμβουλος του ΙΟΒΕ κ. Α. Τσακανίκας.
Μάλιστα, σύμφωνα με τους ερευνητές «αγκάθι» για τον μεταποιητικό τομέα που αναδιαρθρώνεται αποτελούν το ενεργειακό κόστος, η υψηλή μεταβαλλόμενη φορολογία, το εργατικό κόστος, τα υψηλά επιτόκια δανεισμού και η περιορισμένη άντληση κεφαλαίων κλπ. Ειδικά στο κομμάτι της φορολογίας, ο διαχρονικά υψηλός φορολογικός συντελεστής νομικών προσώπων στρέφει επενδύσεις σε χώρες της περιφέρειας της ΕΕ.
Ο κ. Μιχάλης Στασινόπουλος εκ μέρους της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας «Ελληνική Βιομηχανία» με τη συνέργεια της οποίας εκπονήθηκε η έρευνα, παρατήρησε στη σύντομη εισαγωγική παρέμβαση του, ότι έχει διευρυνθεί η έκταση και το βάθος της αποβιομηχάνισης στη χώρα, σημείωσε ότι στόχος δεν είναι να υποκατασταθούν οι κοινωνικοί εταίροι και μετέφερε την αίσθηση όσων εμπλέκονται στην παραγωγική διαδικασία ότι λείπει για δεκαετίες από πλευράς του κράτους ο σύμμαχος και ο συνομιλητής.
Ο Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ, Καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Βέττας επεσήμανε ότι η ελληνική οικονομία μπήκε σε περιπέτεια όχι μόνο για δημοσιονομικούς λόγους και ότι η επιστροφή στην κανονικότητα δεν πρέπει να σημαίνει επιστροφή στα δεδομένα του 2009. Ο ίδιος υπογράμμισε ακόμη ότι οικονομία δε σημαίνει απλώς τρέχουσα διαχείριση της ζήτησης, ούτε μεταφορά πλεονασμάτων.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης με το κοινό στο τέλος της παρουσίασης προέκυψε ακόμη ότι ενώ διαπιστώνεται αύξηση όγκου εξαγωγών, η αξία τους ήταν σχετικά χαμηλή, με μικρά περιθώρια κέρδους (ίσως σε αυτό να οφείλεται και το ισχυρό νόμισμα), ενώ οι εξαγωγείς ήταν κατά κύριο λόγο μεγάλες εταιρείες.
Ακολουθούν τα βασικά σημεία της έρευνας που παρουσίασε ο κ. Τσακανίκας:
- Χαμηλό σε σχέση με την ΕΕ ήταν το μερίδιο της μεταποίησης στο ελληνικό ΑΕΠ, στο 8.7% το 2017 ενώ καταγράφονται διακυμάνσεις τα χρόνια από το 2009, οπότε βρισκόταν στο 9%.
- Σε ό,τι αφορά την ακαθάριστη προστιθέμενη αξία ανά κλάδο, μαζί η γεωργία, η δασοκομία και η αλιεία, αντιπροσώπευαν το 2009 το 3.7% του ΑΕΠ, το 2014 το 5.4% του ΑΕΠ και το 2017 το 5.5%.
- Ο δείκτης παραγωγής στη μεταποίηση την περίοδο 2009-2017 υποχώρησε, σε ό,τι αφορά τα τρόφιμα κατά 8%, τα ποτά κατά 24.6%, τον καπνό κατά 19.3%, την κλωστοϋφαντουργία κατά 49.5%.
- Η απασχόληση στους τομείς της γεωργίας, δασοκομίας, αλιείας κατέγραφε μερίδιο 11.7% στο σύνολο της μεταποίησης το 2009, 13.6% το 2014 και 12.1% το 2017 και μια συρρίκνωση της τάξεως του 9.9% την περίοδο 2009-2014 και υποχώρηση 5.5% την περίοδο 2014-2017.
- Το διάστημα 2009-2017 ο δείκτης τιμών παραγωγού εγχώριας αγοράς αυξήθηκε κατά 5.6% στα τρόφιμα, 4.2% στα ποτά, μειώθηκε κατά 14.3% στον καπνό και ανέβηκε κατά 14.6% στην κλωστοϋφαντουργία.
- Ο δείκτης τιμών παραγωγού εξωτερικής αγοράς το διάστημα 2009-2017 αυξήθηκε σε ποσοστό 14.7% στα τρόφιμα, 6.7% στα ποτά, 22.2% στον καπνό και 4.4% στην κλωστοϋφαντουργία.
Η γενική εικόνα είναι ότι οι τιμές παραγωγού την περίοδο 2009-2014 ανέβηκαν περισσότερο προς αγορές εξωτερικού, παρά στην εγχώρια αγορά (18.1% έναντι 14.5%). Η τάση άλλαξε σε πτωτική το 2015-2017 αλλά συνολικά από το 2009 οι τιμές στο εξωτερικό ενισχύθηκαν περισσότερο (6.2% έναντι 4.8%).
- Αναφορικά με το μεικτό περιθώριο κέρδους, τα προϊόντα καπνού ήταν ανάμεσα στους πέντε κλάδους με την υψηλότερη επίδοση, το 2009 με ποσοστό 42.8% και το 2016 με ποσοστό 36.4%.
- Σχετικά με το καθαρό περιθώριο κέρδους, τα προϊόντα καπνού ήταν ανάμεσα στους πέντε κλάδους με την υψηλότερη επίδοση, το 2009 με ποσοστό 15.3% και το 2016 με 12.9%. Το 2009 οι κλωστοϋφαντουργικές ύλες ήταν ανάμεσα στους πέντε κλάδους με τη χαμηλότερη επίδοση από πλευράς καθαρού περιθωρίου κέρδους με ποσοστό – 16.9%.
- Ο δείκτης δανειακής επιβάρυνσης του κλάδου με τα προϊόντα καπνού ήταν στο 27.1% το 2009 και στο 20% το 2016 ενώ για τις κλωστοϋφαντουργικές ύλες ο δανεισμός το 2009 ήταν στο 28.8% και το 2016 στο 26.4%. Στον κλάδο των τροφίμων-ποτών ο δανεισμός κατέγραφε ποσοστό 33.3% το 2009 και 30.7% το 2016.
- Την περίοδο 2015-2017, οι εισαγωγές μεταποιητικών προϊόντων αυξήθηκαν κατά 4.9% ενώ οι εξαγωγές ενισχύθηκαν κατά 3.9%, με τους περισσότερους κλάδους να αναφέρονται ως ελλειμματικοί. Το εμπορικό ισοζύγιο κατέγραψε έλλειμμα 18 δις ευρώ το 2015 και 21 δις ευρώ το 2017. Το 2017 η αξία των εξαγωγών μεταποιητικών προϊόντων ήταν στα 25.4 δις ευρώ.
- Την τριετία 2015-2017 κατά μέσο όρο το 52.8% των εξαγωγών είχε προορισμό την Ευρωπαϊκή Ένωση των 28. Πέρυσι (2017) το μερίδιο των εξαγωγών προς την ΕΕ-28 ήταν ελαφρώς μειωμένο, στο 51.8% από 54.4% το 2016. Οι δέκα κορυφαίοι προορισμοί απορρόφησης μεταποιητικών προϊόντων είναι οι: Ιταλία, Γερμανία, Τουρκία, Κύπρος, Λίβανος, Βουλγαρία, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Ρουμανία, με άλλες χώρες να απορροφούν το 48.8% των μεταποιητικών προϊόντων. Η έρευνα του ΙΟΒΕ αποτυπώνει μικρή συγκέντρωση εξαγωγών προς τους πέντε μεγαλύτερους προορισμούς, γεγονός που όπως παρατήρησε ο κ. Τσακανίκας συμβάλλει στο να μην κατανέμεται το ρίσκο.
- Σε ό,τι αφορά τον Δείκτη Συγκριτικού Πλεονεκτήματος (RCA) ξεχωρίζουν τα προϊόντα διύλισης πετρελαίου που μεταξύ 2009-2017 παρουσίασαν βελτίωση 3.78%, με τα λατομικά προϊόντα να ακολουθούν με μεταβολή δείκτη συγκριτικού πλεονεκτήματος το ίδιο χρονικό διάστημα στο 1.86, τις εκτυπώσεις στο 1.19 και τα προϊόντα καπνού στο 0.94.
Την περίοδο 2015-2017 στην κορυφή, με γνώμονα τον δείκτη Balassa, αναδεικνύονται τα μάρμαρα, ο ασβεστόλιθος και η κιμωλία (24.5), το τσιμέντο (15.4), τα φρούτα-λαχανικά (10.2), τα πετρελαιοειδή (9.3), τα έλαια-λίπη (5.8), το κακάο και η σοκολάτα (4.5), τα προϊόντα καπνού (4.0), ο χαλκός (3.4), τα προϊόντα αλευρόμυλων (3.1), τα έτοιμα γεύματα (2.8), τα παξιμάδια-μπισκότα (2.7), τα γαλακτοκομικά και τυροκομικά προϊόντα (2.6) και τα ψάρια (1.2).
- Τα προϊόντα που παρουσιάζονται στις ψηλότερες θέσεις σε ό,τι αφορά το μερίδιο των εξαγωγών είναι τα πετρελαιοειδή με μερίδιο 35.2% στις εξαγωγές μεταποιητικών προϊόντων, ακολούθως το αλουμίνιο με μερίδιο 6.6%, στην τρίτη θέση τα φρούτα-λαχανικά με μερίδιο 4.7% στις εξαγωγές μεταποιητικών προϊόντων, ακολουθούν τα έλαια-λίπη με 3.1%, τα γαλακτοκομικά-τυροκομικά προϊόντα με 2.6%, τα προϊόντα καπνού μεταξύ άλλων στο 1.4%, τα προϊόντα αλευρόμυλων στο 0.7%, τα ψάρια στο 0.6%, το κακάο και την σοκολάτα με μερίδιο 0.4%, τα έτοιμα γεύματα με 0.4%, παξιμάδια-μπισκότα με 0.3%, προϊόντα κρέατος με 0.3% και μη σιδηρούχα μεταλλεύματα (όπως βωξίτης, νικέλιο, χρυσός) με 0.3%.
- Σε ό,τι αφορά τον κορυφαίο εξαγωγικό προορισμό ανά προϊόν, η Γερμανία είναι ο κορυφαίος εξαγωγικός προορισμός για τα περισσότερα τρόφιμα, με το Ηνωμένο Βασίλειο να ακολουθεί στην ίδια κατηγορία προϊόντων, η Ιταλία απορροφά τα έλαια-λίπη ενώ το ΙΟΒΕ παρατηρεί υψηλή διεύρυνση εξαγωγών για παξιμάδια και μπισκότα και τα προϊόντα αλευρόμυλων.
Πιο συγκεκριμένα, τα φρούτα και τα λαχανικά απορροφώνται σε ποσοστό 17.4% από τη Γερμανία, κατά 16.4% από τις ΗΠΑ και σε ποσοστό 10.2% από το Ηνωμένο Βασίλειο.
Τα έλαια και λίπη διοχετεύονται κατά κύριο λόγο στην Ιταλία (56.4%), τη Γερμανία (7.1%) και τις ΗΠΑ (5%). Τα γαλακτοκομικά και τυροκομικά προϊόντα εισάγονται κυρίως από τη Γερμανία (24.3%), το ΗΒ (17.3%), την Ιταλία (16.8%).
Τα προϊόντα αλευρόμυλων έχουν μεγαλύτερη ζήτηση στη Γερμανία (18.3%), έπεται το ΗΒ με απορρόφηση 10.4% των ελληνικών προϊόντων αλευρόμυλων και η ακολουθεί η Τουρκία με 10.1%.
Το κακάο και η σοκολάτα εισάγονται κυρίως από τη Γερμανία σε ποσοστό 19.4%, το ΗΒ στη δεύτερη θέση με 10.2% και η Κύπρος στην τρίτη θέση με 8.2%.
Τα έτοιμα γεύματα εισάγονται κατά κύριο λόγο από τη Γερμανία σε ποσοστό 21.3%, στην επόμενη θέση το Ηνωμένο Βασίλειο με 10.2% και η Κύπρος με 8.2%.
Τα ελληνικά παξιμάδια και μπισκότα απορροφά σε μεγαλύτερο βαθμό η Κύπρος με 13.2%, μετά η Βουλγαρία με 11.3% και τρίτη η Γερμανία με 10.2%.
Τα ψάρια ελληνικής προέλευσης έχουν μεγαλύτερη ζήτηση στην Ολλανδία (34.5%), ακολούθως στην Ιταλία (14.4%) και έπεται η Ισπανία (13.7%). Τα προϊόντα κρέατος κατευθύνονται κυρίως στην Ιταλία (26.2%), την Ισπανία (23.5%), την Κύπρο (10%).
Τα προϊόντα καπνού διοχετεύονται κυρίως στη Λιβύη (24.6%), στη στ δεύτερη θέση η Ολλανδία (10%) και στην τρίτη η Βουλγαρία με 9.8%.
