∆εν είναι εφικτό να ταιριάζει σε όλους η γεωργία ακριβείας

Αυτό ήρθε να αντιμετωπίσει η γεωργία ακριβείας, που ξεκίνησε να αναπτύσσεται τη δεκαετία του ‘80 αλλά το ερώτημα ακόμα και σήμερα παραμένει αν, πού και πώς οι τεχνολογικές αυτές εξελίξεις μπορούν να μετατραπούν σε οφέλη στον γεωργικό τομέα. Απαντήσεις επιχειρεί να δώσει μία κοινή έρευνα του Πανεπιστημίου ETH Ζυρίχης, του Πανεπιστημίου Μίσιγκαν των ΗΠΑ και του κρατικού φορέας ερευνών της Ελβετίας Agroscope που φιλοξενεί η Agrenda.

Σήµερα η ενσωµάτωση των τεχνολογιών ακριβείας στην αγροτική οικονοµία είναι µέτρια και γίνεται κυρίως σε υψηλού επενδεδυµένου κεφαλαίου εκµεταλλεύσεις στις ανεπτυγµένες χώρες.  Τα ποσοστά υιοθεσίας και διάχυσης που προβλέφθηκαν σε παλαιότερη βιβλιογραφία δεν πληρούνται µε τον αναµενόµενο ρυθµό. Εποµένως, το πλήρες δυναµικό της γεωργίας ακριβείας όσον αφορά τα οικονοµικά και περιβαλλοντικά οφέλη της απέχει πολύ από την αξιοποίησή του. Αυτό που φαίνεται πάντως, είναι πως η ανάπτυξη της γεωργίας ακριβείας στο µέλλον θα βασιστεί στην συνεξέλιξη τεχνολογικών, οικονοµικών και πολιτικών πτυχών: Οι αγρότες χρειάζονται πιο προσιτά εργαλεία που θα τους επιτρέψουν να  λαµβάνουν καθαρές αποφάσεις  και να εκµεταλλευτούν τα πιθανά µεγάλα οικονοµικά και περιβαλλοντικά οφέλη. Τα νέα συστήµατα που βασίζονται στη γεωργία ακριβείας, µπορεί να οδηγήσουν σε περαιτέρω θεµελιώδεις αλλαγές στην προσέγγιση των αγροτικών συστηµάτων. Στο µέλλον, οι αγρότες µπορεί να µην χρειάζεται να νοιάζονται για την ακρίβεια των δραστηριοτήτων τους, εφόσον η διαχείριση της ακρίβειας θα γίνεται αυτόµατα. Αντίθετα, µπορούν να επικεντρωθούν περισσότερο στις στρατηγικές αποφάσεις που τους επιτρέπουν να ελαχιστοποιήσουν το επιχειρηµατικό ρίσκο σε ένα πεδίο καθαρών πολιτικών αλλά αβέβαιων εξελίξεων στην αγορά και το κλίµα

Για να εξαπλωθεί ωστόσο σε µικρής κλίµακας και διαφοροποιηµένα γεωργικά συστήµατα και για να επεκταθεί σε καλλιέργειες χαµηλότερης αξίας, θα χρειαστεί ένα ευρύ φάσµα τεχνολογιών και επιχειρηµατικών µοντέλων, πέρα από τη σηµερινή επικεντρωµένη εστίαση εξοικονόµηση κόστους εισροών.

Οικονοµικό µοντέλο αποφάσεων αγρότη

Το εννοιολογικό µοντέλο που παρουσιάζεται εδώ αποτελεί σηµείο εκκίνησης για µια κριτική αξιολόγηση της υιοθέτησης της τεχνολογίας γεωργίας ακριβείας:

Πρώτον, επειδή οι τεχνολογίες πληροφόρησης της γεωργίας ακριβείας µπορούν να βελτιώσουν την παραγωγικότητα της γης και επειδή χρειάζονται πρόσβαση σε σοβαρά επενδυτικά κεφάλαια, οι εκµεταλλεύσεις µε µεγαλύτερη έκταση είναι εκείνες που είναι πιο πιθανό να τις υιοθετήσουν.

∆εύτερον, σε περιοχές µε υψηλή χωρική µεταβλητότητα και διαφορετικές συνθήκες στο έδαφος, η γεωργία ακριβείας αναµένεται να είναι πιο επικερδής και να υιοθετηθεί καθώς, για παράδειγµα, οι εφαρµογές µεταβλητής ροής εισροών (σε λιπασµατοδιανοµείς ή σπαρτικές π.χ) έχουν υψηλότερα οικονοµικά οφέλη.

Τρίτον, οι εκµεταλλεύσεις που η ποιότητα του προϊόντος τους µπορεί να επηρεαστεί από τη διαχείριση των συστηµάτων ακριβείας είναι πιο πιθανό να τα υιοθετήσει, λόγω της δυνατότητας να λάβει ποιοτικό πριµ στην τιµή. Εδώ µιλάµε για προϊόντα όπου η ποιότητά τους έχει µεγάλη σχέση µε την τιµή που λαµβάνουν (οπωροκηπευτικά) και προϊόντα που οι τιµές τους επηρεάζονται από εξωγενή ποιότητα (π.χ προϊόντα υπό ορισµένο µπραντ).

Τέταρτον, καθώς παρέχουν τη δυνατότητα γενικής διαχείρισης και προγραµµατισµού στην εκµετάλλευση, τα διαγνωστικά εργαλεία της γεωργίας ακριβείας είναι πιο πιθανό να υιοθετούνται νωρίτερα από εφαρµόσιµες τεχνολογίες. Ο λόγος είναι πως τα διαγνωστικά εργαλεία, όπως είναι οι ανιχνευτές υγείας φυτών, παρακολούθησης σοδειάς κ.λπ, µπορούν να προσθέσουν αξία µέσω της υποβοήθησης των αγροτών για καλύτερες αποφάσεις µε βάση πλειάδα εισροών (π.χ προϊόντα θρέψης, νερό, φυτοπροστατευτικά), ενώ οι τεχνολογίες που εφαρµόζονται συγκεκριµένα, τείνουν να περιορίζονται σε µία ή δύο εισροές.

Πέµπτον, επειδή στα στοιχεία του µοντέλου που παρουσιάζεται είναι ενσωµατωµένες µεταβλητές όπως η δυνατότητες µάνατζµεντ, αυτό σηµαίνει ότι οι τεχνολογίες αυτές θα υιοθετηθούν γρηγορότερα από όσους έχουν υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και γνώσεων.

Έκτον, η ύπαρξη υποδοµών τεχνολογίας πληροφοριών. Εδώ περιλαµβάνεται η πρόσβαση στο διαδίκτυο υψηλής ταχύτητας, σε υπηρεσίες γεωαναφοράς, πλατφόρµες συλλογής και ανταλλαγής δεδοµένων και σε εργαλεία υποστήριξης αποφάσεων θα αποτελέσουν προϋπόθεση για την υιοθέτηση και τη διάδοση της τεχνολογίας ακριβείας.

Να σηµειωθεί εδώ, πως το τεχνολογικό ρίσκο είναι επίσης εξαιρετικά σηµαντικό για την πιθανότητα υιοθέτηση της γεωργίας ακριβείας. Σε έναν κόσµο όπου κάθε νέα καλλιεργητική σεζόν ξεπετάγεται µία παρτίδα ολοκαίνουργιων τεχνολογιών,  αυτό αναµένεται να καθυστερήση των υιοθέτηση της γεωργίας ακριβείας εφόσον ο αγρότης µπαίνει συνεχώς σε µία κατάσταση αναµονής για το καλύτερο.

Η αξία της καλλιέργειας δίνει νόηµα στις αποφάσεις για εφαρµογές ακριβείας

Οι διαγνωστικές τεχνολογίες ακριβείας βρίσκουν µία πιο ευρεία υιοθέτηση σε σχέση µε τις εφαρµοσµένες τεχνολογίες. Υπολογίζεται, ότι ο αγροτικός εξοπλισµός που συλλέγει δεδοµένα παγκοσµίως θα φτάσει τα 75 εκατ. έως το 2020, πάνω από το διπλάσιο δηλαδή που ήταν το 2015. Τα συστήµατα καθοδήγησης, GPS και χαρτογράφησης GIS είναι σύνηθη πλέον στα νέα µηχανήµατα. Για παράδειγµα στο Κάνσας των ΗΠΑ, υπάρχει ενσωµάτωσή τους στο 80% των εκµεταλλεύσεων. Τα συστήµατα παρακολούθησης σοδειάς επίσης έχουν ενσωµατωθεί ευρέως στις περισσότερες νέες θεριζοαλωνιστικές. Έτσι, το 46% του καλαµποκιού, το 36% της σόγιας και το 15% του σίτου στις ΗΠΑ, αλωνίζεται µε µηχανήµατα που διαθέτουν τέτοια συστήµατα. Σε µικρότερο ποσοστό χρησιµοποιείται η χαρτογράφηση GIS.

Τα διαγνωστικά εργαλεία ακριβείας εκτός ΗΠΑ ακολουθούν παρόµοιο µοτίβο, αλλά σε µικρότερο βαθµό. Για παράδειγµα, στη Γερµανία υπολογίζεται πως η τεχνολογία αυτή ενσωµατώνεται στο 10-30% των εκµεταλλεύσεων.  Γενικότερα, η υιοθέτηση αυξάνεται µε το µέγεθος της εκµετάλλευσης, µε τις απαιτήσεις κεφαλαίου και τις οικονοµίες κλίµακας. Οι εφαρµοστικές τεχνολογίες όπως η VRT (µεταβλητής ροής εφαρµογή για διάφορα παρελκόµενα) έχουν βρει αγοραστές σε πολύ µικρότερη έκταση σε σχέση µε τα διαγνωστικά εργαλεία. Πάντως, µία στις πέντε γερµανικές εκµεταλλεύσεις που χρησιµοποιούσαν γεωργία ακριβείας την περίοδο 2001-2006,  διέθεταν παρελκόµενο µε VRT. Σε Βέλγιο, Γερµανία, Ελλάδα και Ηνωµένο Βασίλειο, βρέθηκε πως στον µεγαλύτερο βαθµό η τεχνολογία που χρησιµοποιείται είναι τα συστήµατα διεύθυνσης (GPS κ.λπ), ενώ η VRT παίζει µικρότερο ρόλο. Η υιοθέτηση VRT πάντως βρίσκεται ψηλά στα οπωροκηπευτικά, λόγω του υψηλού κόστους των εισροών και τις προτιµήσεις των καταναλωτών για ποιοτικά προϊόντα. Επιπλέον, η στοχευµένη εφαρµογή, µπορεί να υπηρετήσει το αφήγηµα για µειωµένο περιβαλλοντικό αποτύπωµα.

Όσον αφορά τα drones, φαίνεται πως η χρήση τους αυξάνεται σε οπωροκηπευτικά αλλά και αροτραίες καλλιέργειες, αν και ακόµα βρίσκονται στα πρώτα τους βήµατα. Τεχνικά, οικονοµικά και θεσµικά εµπόδια παραµένουν για τη χρήση τους, αλλά έχουν αρκετές δυνατότητες.

Πρέπει να αναλυθούν οι επιπτώσεις

Η γεωργία ακριβείας έχει µεγάλες δυνατότητες αύξησης του εισοδήµατος των αγροτών, αύξησης της ποιότητας της γεωργικής παραγωγής και µείωσης των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων των καλλιεργητικών πρακτικών. Ωστόσο, οι διανεµητικές τους επιπτώσεις  παράλληλα πρέπει να αναλυθούν προσεκτικά. Πολλές τεχνολογίες φαίνεται να παρουσιάζουν οικονοµίες κλίµακας και εµβέλειας. Έτσι, µπορούν να οδηγήσουν σε περαιτέρω συγκέντρωση στον τοµέα των αγροδιατροφικών προϊόντων και τα οφέλη τους µπορεί να είναι άνισα κατανεµηµένα. Αυτές οι  επιπτώσεις απαιτούν µεγαλύτερη µελέτη, όχι µόνο σε επίπεδο αγροτικών εκµεταλλεύσεων, αλλά και κατά µήκος της αλυσίδας αξίας των προϊόντων αγροδιατροφής.  Η ανάλυσή αποκαλύπτει ότι οι τεχνολογικές εξελίξεις και η µεγάλη πρόοδος στον τοµέα των δεδοµένων συνεχίζουν να κάνουν τα εργαλεία ακριβείας πιο συνδεδεµένα, ακριβή, αποτελεσµατικά και ευρέως εφαρµόσιµα. Οι βελτιώσεις στην τεχνική υποδοµή και στο νοµικό πλαίσιο µπορούν να επεκτείνουν την πρόσβαση στη γεωργία ακριβείας και, ως εκ τούτου, να επεκτείνουν τα συνολικά κοινωνικά της οφέλη.