Το Μεσολόγγι, σαν πόλη πάντως, ταυτίζεται µε την ηρωική έξοδο που πραγµατοποίησαν οι πολιορκηµένοι από τις δυνάµεις των Τούρκων στρατευµένοι και άµαχοι Έλληνες της πόλης τα ξηµερώµατα της 11ης Απριλίου 1926. Το δεύτερο που είναι συνυφασµένο µε το άκουσµα του ονόµατος της πόλης είναι η Λιµνοθάλασσα, η Κυνία λίµνη, όπως την ονόµαζε ο Στράβων, και µαζί της, το αυγοτάραχο, οι αλυκές, οι πλούσιες ψαριές των συνασπισµένων ψαράδων της περιοχής, κι ακόµα, οι πάπιες, οι τσικνιάδες, οι κορµοράνοι και τα αµέτρητα είδη πουλιών που δίνουν το δικό τους τόνο στην πτηνοπανίδα της περιοχής. Σηµειωτέον ότι η Λιµνοθάλασσα του Μεσολογγίου είναι η µεγαλύτερη στον Ελλαδικό χώρο. «Θάλασσα ρηχή και ήρεµη, πλατιά και µεγάλη», όπως την περιέγραφε ο Κωστής Παλαµάς, που έζησε ένα διάστηµα στο Μεσολόγγι, µαζί µε τον θείο του, όταν έχασε και τους δύο γονείς του.
Σε ό,τι αφορά τον σχηµατισµό της, δύο ποτάµια, ο Αχελώος και ο Εύηνος, δηµιουργούν µε τις προσχώσεις τους ένα πολύπλοκο υγροτοπικό σύµπλεγµα. Στο κέντρο κυριαρχεί, µε τη µεγαλύτερη έκταση, η αβαθής Λιµνοθάλασσα του Μεσολογγίου, που απλώνεται σε µήκος 50 χλµ. απέναντι από τον Πατραϊκό κόλπο. Βόρεια, εισχωρεί στην Ακαρνανική γη µε το µακρόστενο σχήµα της η Λιµνοθάλασσα του Αιτωλικού ή Κανάλι, ενώ στα ανατολικά µοιάζει να στρογγυλοκάθεται δίπλα στην ακτογραµµή, αυτή της Κλείσοβας µε τα 22.000 στρέµµατα νερού να κρύβουν τον πιο πλούσιο ιχθυοπαραγωγικό βυθό της χώρας. Το βάθος της Λιµνοθάλασσας Μεσολογγίου είναι µικρό και κοντά στις ακτές φτάνει το 0,1 του µέτρου, γι’ αυτό είναι πρόσφορος τόπος για αλυκές.
Ως περιβαλλοντικό πάρκο και οικοσύστηµα, η Λιµνοθάλασσα, µε το πλήθος των φτερωτών και υδρόβιων κατοίκων της, προστατεύεται από τη συνθήκη RAMSAR. Ταυτόχρονα αποτελεί αναπόσπαστο τµήµα του µεγαλύτερου υγρότοπου της Ελλάδας. Τη συνολική εικόνα συµπληρώνουν γαΐτες, διβάρια και πελάδες. ∆ηλαδή οι βάρκες που είναι ειδικά φτιαγµένες για τα ρηχά νερά της, τα φυσικά ιχθυοτροφεία της και οι ξύλινες καλύβες των ψαράδων, κατασκευασµένες πάνω στο νερό.
Παραδοσιακή αλιεία
Το Μεσολόγγι είναι ο πιο φηµισµένο ιχθυοπαραγωγός τόπος στην Ελλάδα. Οι κυριότεροι λόγοι που έλκονται τα ψάρια στη λιµνοθάλασσα είναι η άφθονη τροφή, οι κατάλληλες θερµοκρασίες και η αναζήτηση του γλυκού νερού το οποίο είναι απαραίτητο για ορισµένα στάδια της ανάπτυξής τους. Από πολύ παλιά, οι άνθρωποι εκµεταλλεύτηκαν αυτό το φαινόµενο και δηµιούργησαν τόπους για τη σύλληψη των ψαριών. Λυτοί οι τόποι είναι τα λεγόµενα ιβάρια ή διβάρια (φυσικά ιχθυοτροφεία). H τεχνική των ιβαριών, αν και παραδοσιακή, εξακολουθεί να είναι, ακόµα και σήµερα, ο πιο αποτελεσµατικός τρόπος ψαρέµατος. Τα ιχθυοτροφεία, εκµεταλλευόµενα τη διάθεση µετακίνησης των ψαριών προς την ανοιχτή θάλασσα, τα παγιδεύουν µέσα στα διβάρια. Τα ιχθυοτροφεία εκτός από τα διβάρια περιλαµβάνουν και επιθαλάσσιες παραδοσιακές καλύβες, όπου µένουν οι ψαράδες και έχουν τα σύνεργα που τους χρειάζονται. Αυτές στηρίζονται σε πασσάλους που είναι µπηγµένοι µέσα στο βυθό της λιµνοθάλασσας και λέγονται πελάδες. Επίσης οι ψαράδες χρησιµοποιούν διάφορους παραδοσιακούς τρόπους αλιείας όπως το καµάκι, τις πρυές, την τράινα και το σταφνοκάρι για τα θολά νερά.
