Η γρίπη των πτηνών, αν και συνεχίζει να μην έχει εμφανίσει ενδείξεις εξάπλωσης από άνθρωπο σε άνθρωπο, δείχνει σαφή τάση αύξησης της εξάπλωσής της, κυρίως σε άγρια και οικόσιτα πτηνά, στις τελευταίες καταγραφές από τον Σεπτέμβριο μέχρι τον Δεκέμβριο του 2024.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), η συνεχής απειλή της γρίπης των πτηνών (HPAI) απαιτεί παγκόσμια προσοχή, καθώς ο ιός δεν επηρεάζει μόνο τα πτηνά, αλλά πλήττει όλο και συχνότερα οικόσιτα και άγρια θηλαστικά. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η εξάπλωσή του σε γαλακτοπαραγωγικά βοοειδή στις ΗΠΑ, με συνέπειες που ανησυχούν την διεθνή κοινότητα.
Η κατάσταση στην Ευρώπη
Παρά τη σχετικά χαμηλή συχνότητα κρουσμάτων γρίπης των πτηνών σε σχέση με τα προηγούμενα έτη, στο τελευταίο τρίμηνο του 2024 καταγράφηκε αύξηση των κρουσμάτων σε άγρια και οικόσιτα πτηνά, συγκριτικά με το προηγούμενο τρίμηνο. Οι περισσότερες από τις ανιχνεύσεις αυτές εντοπίστηκαν σε περιοχές της Νότιας Κεντρικής Ευρώπης, όπου η πυκνότητα των πτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων είναι υψηλή. O μεγαλύτερος αριθμός κρουσμάτων καταγράφηκε στην Ουγγαρία, ακολουθούμενος από τη Μολδαβία, την Πολωνία, ενώ κρούσματα του ιού εντοπίστηκαν και στη γειτονική Βουλγαρία και Αλβανία.
Οι ειδικοί τονίζουν ότι η μεγάλη πυκνότητα των εκμεταλλεύσεων στις εν λόγω περιοχές, καθώς και η φύση της πτηνοτροφικής παραγωγής ορνιθίων, συμβάλλουν στην εύκολη εξάπλωση του ιού μεταξύ των εκμεταλλεύσεων. Το στέλεχος H5N5 του ιού, που αποτελεί διαφορετικό υπότυπο του H5N1, προκαλεί μαζική θνησιμότητα σε άγρια πτηνά και έχει επεκταθεί γεωγραφικά, μολύνοντας διάφορα είδη πτηνών. Μάλιστα, η παρουσία του υπότυπου H5N5 επιβεβαιώθηκε για πρώτη φορά σε πτηνοτροφική εκμετάλλευση στη βόρεια Αγγλία στις αρχές Νοεμβρίου, πέθαναν περίπου οι 200 από τις 23.227 ελεύθερης βοσκής όρνιθες.
Η κατάσταση στις ΗΠΑ
Αν και δεν έχει ανιχνευθεί ο ιός σε ανθρώπους ή σε βοοειδή στην Ε.Ε., στις ΗΠΑ ο ιός μόνο φέτος έχει εξαπλωθεί σε γαλακτοκομικές εκμεταλλεύσεις σε 14 πολιτείες φέτος, και έχει ανιχνευθεί σε 36 άτομα από τον Απρίλιο. Στις ΗΠΑ καταγράφεται σημαντική αύξηση των κρουσμάτων γρίπης των πτηνών σε βοοειδή, με περισσότερες από 800 εγκαταστάσεις σε 16 πολιτείες να πλήττονται. Ιδιαίτερα στην Καλιφόρνια, ο ιός έχει ανιχνευθεί σε δύο παρτίδες γάλακτος, ενώ για πρώτη φορά εντοπίστηκε και σε χοίρους, γεγονός που προκαλεί ανησυχία για πιθανά νέα κύματα μετάδοσης του ιού σε άλλα είδη, ενισχύοντας την εξάπλωσή του και αυξάνοντας τους κινδύνους για τη δημόσια υγεία. Από τον Νοέμβριο του 2024, πάνω από 30 είδη θηλαστικών έχουν μολυνθεί από τον ιό HPAI, ενώ οι κίνδυνοι να ξεπεραστούν τα εμπόδια μεταξύ των ειδών αυξάνονται.
Οι συνεχείς ανιχνεύσεις του HPAI σε ξενιστές, όπως είναι τα γαλακτοπαραγωγικά βοοειδή, εγείρουν έντονες ανησυχίες, καθώς τα μολυσμένα ζώα εμφανίζουν ήπια κλινικά συμπτώματα, όπως μείωση της γαλακτοπαραγωγής και αφυδάτωση. Η συχνή παρουσία του στελέχους H5N1 σε αυτά τα ζώα, ενισχύει τις πιθανότητες του ιού να μεταλλαχθεί και να προσαρμοστεί καλύτερα στα θηλαστικά, επηρεάζοντας τις πιθανότητες μετάδοσης σε άλλα ζώα και ενδεχομένως και στους ανθρώπους.
Προειδοποιήσεις και Κίνδυνοι για τη Δημόσια Υγεία
Εν μέσω αυτής της αυξανόμενης εξάπλωσης, τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC) στις ΗΠΑ ανέφεραν πρόσφατα το πρώτο σοβαρό κρούσμα γρίπης των πτηνών σε άνθρωπο από το στέλεχος H5N1 στη Λουιζιάνα. Αν και εξακολουθεί να παραμένει χαμηλός ο κίνδυνος για τη δημόσια υγεία από τη γρίπη των πτηνών, οι αρχές παρακολουθούν στενά την κατάσταση, ενώ ερευνούν την προέλευση της μόλυνσης, η οποία φαίνεται να συνδέεται με την επαφή με άρρωστα και νεκρά οικόσιτα πτηνά.
Η έγκαιρη διάγνωση και παρακολούθηση της εξάπλωσης της γρίπης των πτηνών αποτελούν κρίσιμες παραμέτρους για την αποφυγή μιας ενδεχόμενης πανδημίας. Παρά τη χαμηλή πιθανότητα μετάδοσης στον άνθρωπο, οι ειδικοί ερευνούν την κατάσταση με προσοχή, δεδομένων των νέων κρουσμάτων σε άλλα είδη ζώων και των νέων περιοχών που πλήττονται.
Πηγή: efsa.europa.eu
