Αυξανόμενη απειλή για το ζωικό κεφάλαιο αποτελούν οι ιοί της γρίπης των πτηνών, οι οποίοι συνεχώς μεταλλάσσονται, έχοντας πια αποκτήσει τη δυνατότητα προσαρμογής στον άνθρωπο, με ανησυχία την πυροδότησης μελλοντικών πανδημιών.
Έχοντας ως γνώμονα το One Health, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) και η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) έχουν αναπτύξει διαγράμματα ροής που σκιαγραφούν τις ενέργειες απόκρισης για πέντε σενάρια εστίας στη διεπαφή ανθρώπου-ζώου-περιβάλλοντος, τονίζοντας τη σημασία μιας διεπιστημονικής απόκρισης μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων. Η συνεργασία αυτή, θα υποστηρίξει τα κράτη μέλη στη δημιουργία προσαρμοσμένων εθνικών κατευθυντήριων γραμμών, ώστε να διασφαλιστεί η ορθή διαχείριση των ζώων και της δημόσιας υγείας.
Το έργο των δύο Οργανισμών βασίζεται σε εκτενή δεδομένα, τα οποία περιλαμβάνουν γενετικές αναλύσεις, περιπτωσιακές μελέτες σε ανθρώπους και την παρουσία αντισωμάτων. Αυτά τα δεδομένα χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση των τρεχόντων κινδύνων, με σκοπό την εκπόνηση επιστημονικών συμβουλών σχετικά με τις μεταλλάξεις του ιού της γρίπης των πτηνών και τη δυνατότητα εξάπλωσής τους στον άνθρωπο. Οι συμβουλές αυτές στοχεύουν στη διαμόρφωση στρατηγικών για τον μετριασμό των κινδύνων.
Το 2024, οι ιοί της γρίπης των πτηνών διεύρυναν την εμβέλειά τους, μολύνοντας προηγουμένως ανεπηρέαστα είδη. Η εργασία της EFSA της ECDC εντοπίζει βασικές μεταλλάξεις που συνδέονται με μια πιθανή εξάπλωση στον άνθρωπο και απαιτούν ταχεία ανίχνευση. «Η συνεργασία και η ανταλλαγή δεδομένων κατά μήκος της αλυσίδας των εμπλεκόμενων παραγόντων παραμένουν ουσιαστικής σημασίας για την αντιμετώπιση μελλοντικών καταστάσεων», δήλωσε ο Bernhard Url, Αναπληρωτής Διευθυντής της EFSA.
Οι ειδικοί εντόπισαν 34 γενετικές μεταλλάξεις που θα μπορούσαν να αυξήσουν την πιθανότητα εξάπλωσης των ιών της γρίπης των πτηνών στον άνθρωπο.
Χρησιμοποιώντας μοριακή και γονιδιωματική ανάλυση, τα εργαστήρια υγείας των ζώων και της δημόσιας υγείας μπορούν να ανατρέξουν στον κατάλογο των μεταλλάξεων, οι οποίες θα πρέπει να ενημερώνονται συνεχώς, για την παρακολούθηση της εμφάνισης στελεχών που θα μπορούσαν ενδεχομένως να μεταδοθούν στον άνθρωπο. Η επιστημονική γνώμη προσδιορίζει επίσης πώς η προσαρμογή των ιών της γρίπης των πτηνών στα θηλαστικά μπορεί να οφείλεται σε παράγοντες όπως οι γενετικές μεταλλάξεις, ο ανασυνδυασμός του ιικού γενετικού υλικού και η αλληλεπίδραση με την ανοσολογική απόκριση του ξενιστή, παράλληλα με εξωγενείς παράγοντες που μπορούν να αυξήσουν την πιθανότητα μετάδοσης, όπως οι ανθρώπινες δραστηριότητες και οι περιβαλλοντικές αλλαγές που αυξάνουν την επαφή μεταξύ άγριας ζωής, πουλερικών, ζώων και ανθρώπων.
Η γεωργία υψηλής πυκνότητας, οι πρακτικές χαμηλής βιοασφάλειας, η αποψίλωση των δασών, η αστικοποίηση και το παγκόσμιο εμπόριο ενισχύουν τον κίνδυνο διαρροής από τα ζώα στον άνθρωπο.
Μία από τις βασικές συστάσεις αφορά την επιτήρηση των ζώων. Συγκεκριμένα, συνιστάται η παρακολούθηση άρρωστων ή νεκρών θηλαστικών που ενδέχεται να σχετίζονται με μολυσμένα άγρια πτηνά, πουλερικά ή θηλαστικά. Επιπλέον, είναι σημαντικό να παρακολουθούνται ανεξήγητες ασθένειες κατά τη διάρκεια περιόδων υψηλού κινδύνου σε περιοχές που πλήττονται από γρίπη των πτηνών. Παράλληλα, θα πρέπει να εφαρμόζονται ισχυρά μέτρα βιοασφάλειας στις εκμεταλλεύσεις, να πραγματοποιείται εκπαίδευση του προσωπικού, να γίνεται εμβολιασμός των πουλερικών και να προετοιμάζονται σχέδια για την αντιμετώπιση εστιών.
Ξεφυλλίστε σε υψηλή ανάλυση το ένθετο Leaders Of Agriculture 2025
Η Pamela Rendi-Wagner, Διευθύντρια του ECDC, δήλωσε: «Οι παγκόσμιες εξελίξεις απαιτούν να παραμείνουμε σε εγρήγορση και να διασφαλίσουμε ότι η Ευρώπη είναι έτοιμη να ανταποκριθεί στην απειλή της γρίπης των πτηνών. Το ECDC υποστηρίζει τα κράτη μέλη της ΕΕ/ΕΟΧ στην προετοιμασία, την πρόληψη και τον περιορισμό πιθανών μελλοντικών κρουσμάτων σε ζώα και ανθρώπους. Η ύπαρξη ισχυρών σχεδίων ετοιμότητας είναι υψίστης σημασίας για την προστασία της δημόσιας υγείας στην Ευρώπη».
Υπενθυμίζεται ότι ένας 65χρονος με υποκείμενα νοσήματα, που είχε εκτεθεί σε πουλερικά και άγρια πτηνά, υπέκυψε μετά την προσβολή του από τη γρίπη των πτηνών στη Λουιζιάνα. Πρόκειται για τον πρώτο θάνατο από τη γρίπη των πτηνών στις Ηνωμένες Πολιτείες. Από τον Απρίλιο του 2024, τουλάχιστον 66 κρούσματα γρίπης των πτηνών έχουν εμφανιστεί σε ανθρώπους σε πολλές πολιτείες, προκαλώντας κυρίως ήπιες ασθένειες.
Πηγή: efsa.europa.eu
