Σημειωτέον ότι νωρίτερα τη Δευτέρα 7 Σεπτεμβρίου περίπου 6.000 αγρότες και 2.000 τρακτέρ μπλόκαραν την κυκλοφορία στους κεντρικούς δρόμους των Βρυξελλών γύρω από τα κεντρικά γραφεία των θεσμών της ΕΕ, άναψαν φωτιές, παρέλασαν με τα τρακτέρ τους και πέταξαν πέτρες, αυγά και κροτίδες κατά των αστυνομικών αρχών, που προσπαθούσαν με μάνικες νερού να απομακρύνουν τους χιλιάδες αγρότες που διαδήλωναν για τις χαμηλές τιμές στο γάλα.
Σημαντική είναι η πρόταση της Κομισιόν για την καταβολή από τις 16 Οκτωβρίου του 70% αντί του 50% των κονδυλίων των άμεσων ενισχύσεων και του 85% έναντι 75% ορισμένων πληρωμών Αγροτικής Ανάπτυξης (όπως γεωργοπεριβαλλοντικά μέτρα, βιολογική γεωργία, περιοχές με φυσικούς περιορισμούς, καλή διαβίωση των ζώων).
1. Αρχικά η στήριξη θα απευθύνεται σε παραγωγούς με προβλήματα βραχυπρόθεσμης ρευστότητας και προβλέπει:
• Στοχευμένη στήριξη για το γαλακτοκομικό τομέα σε όλα τα κράτη μέλη, λαμβάνοντας ιδιαίτερα υπόψη τα κράτη μέλη που έχουν πληγεί περισσότερο από τις εξελίξεις στην αγορά. Η Κομισιόν θα ολοκληρώσει σύντομα την κλίμακα συνεισφοράς για τα εν λόγω εθνικά κονδύλια.
• Προώθηση κατανομής άμεσων ενισχύσεων: τα κράτη μέλη μπορούν να καταβάλουν μέχρι και το 50% των κονδυλίων των άμεσων ενισχύσεων τους από τις 16 Οκτωβρίου, υπό την προϋπόθεση ότι οι απαραίτητοι έλεγχοι έχουν πραγματοποιηθεί. (Συνήθης πιο σύντομη ημερομηνία είναι η 1η Δεκεμβρίου - αλλά οι υπάρχοντες κανόνες παρέχουν ήδη αυτή την ευελιξία.) Η Κομισιόν θα προτείνει τώρα να αυξηθεί το ποσοστό αυτό στο 70% - ήδη προετοιμάζει σχετικό νομικό πλαίσιο.
• Προώθηση ορισμένων πληρωμών Αγροτικής Ανάπτυξης: Τα κράτη μέλη μπορούν να προωθήσουν ήδη τις στρεμματικές ενισχύσεις, ενισχύσεις για τα ζώα και για την αγροτική ανάπτυξη (όπως τα γεωργοπεριβαλλοντικά μέτρα, η βιολογική γεωργία, περιοχές με φυσικούς περιορισμούς, η καλή διαβίωση των ζώων), καταβάλλοντας μέχρι και το 75% από τις 16 Οκτωβρίου. Η Επιτροπή θα προτείνει τώρα να αυξήσει το ποσοστό αυτό στο 85%.
• Χρηματοδοτικά εργαλεία: Η Κομισιόν εργάζεται στενά με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB) για τη δημιουργία χρηματοδοτικών εργαλείων. Για παράδειγμα, η Επιτροπή εργάζεται για το σχεδιασμό χρηματοπιστωτικών μέσων, όταν τα συστήματα εκ νέου πληρωμών που συνδέονται με την εξέλιξη των τιμών των βασικών εμπορευμάτων.
• Εργαλείο σταθεροποίησης εισοδήματος: Κράτη μέλη/ περιφέρειες έχουν ήδη τη δυνατότητα να συμπεριλάβουν ένα εργαλείο σταθεροποίησης του εισοδήματος στα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης. Μόνο λίγα κράτη μέλη έχουν κάνει προβλέψεις για αυτό το εργαλείο, αλλά θα μπορούσε να συμπεριληφθεί και από άλλα με την επόμενη τροποποίηση των Προγραμμάτων Αγροτικής Ανάπτυξης.
2. Για να αντιμετωπιστεί η αστάθεια στην αγορά- Τόνωση της ζήτησης, μείωση της προσφοράς:
• Επέκταση και βελτίωση του μέτρου της ιδιωτικής αποθεματοποίησης (PSA). Η Κομισιόν ήδη από την περασμένη εβδομάδα έχει ανακοινώσει την παράταση έως το 2016 του μέτρου αυτού για την αποβουτυρωμένη σκόνη γάλακτος και για το βούτυρο.
• Νέο πλαίσιο ιδιωτικής αποθεματοποίησης για το χοιρινό κρέας.
• Προγράμματα προώθησης: Η Επιτροπή θα αυξήσει τον προϋπολογισμό προώθησης το 2016 επιπλέον από τα 81 εκατ. ευρώ που έχουν ήδη δεσμευθεί. Ένα ειδικό μέρος αυτού του διευρυμένου προϋπολογισμού θα διατεθεί για τους τομείς των γαλακτοκομικών προϊόντων και του χοιρινού κρέατος. Η μεταρρύθμιση της πολιτικής προώθησης, που προβλέπει επίσης υψηλότερα ποσοστά συγχρηματοδότησης (από 50 έως 70-80%), περιλαμβάνει ένα ευρύτερο κατάλογο επιλέξιμων προϊόντων (συμπεριλαμβανομένης της προώθησης γενόσημων χοιρινού κρέατος στην εσωτερική αγορά), καθώς και τη σταδιακή αύξηση του προϋπολογισμού (έως και 200 εκατ. ευρώ το 2019).
• Ενημερώσεις για τις ευκαιρίες προώθησης: Η Επιτροπή θα δημιουργήσει στα κράτη μέλη μια εκτενή σειρά εργαστηρίων πληροφοριών σχετικά με τους νέους κανόνες προώθησης για να εξασφαλίσει την καλύτερη δυνατή χρήση των αυξημένων νέων κανόνων και της αυξημένης χρηματοδότησης.
• Ενδυνάμωση του Παρατηρητηρίου της Αγοράς Γάλακτος (MMO) για καλύτερη διαφάνεια στην αγορά, ακρίβεια και άμεση δημοσίευση πληροφοριών.
• Διμερείς εμπορικές συμφωνίες: Η ΕΕ διαπραγματεύεται μια σειρά εμπορικών συμφωνιών (Βαλκάνια, χώρες κεντρικής Αμερικής, Νότιο Κορέα, Μαρόκο, Περού, Κολομβία, Μολδαβία, Γεωργία, Ουκρανία) και ήδη έχει ολοκληρώσει αυτές με τον Καναδά και το Βιετνάμ. Στα σκαριά βρίσκεται η συμφωνία με ΗΠΑ και Ιαπωνία.
• Αντιμετώπιση των μη δασμολογικών φραγμών που εμποδίζουν τις εξαγωγές της ΕΕ σε αγορές εκτός της ΕΕ: Η ΕΕ έχει καταγγείλει τη Ρωσία στον ΠΟΕ κατά της απολύτως δυσανάλογης απαγόρευσης σε ολόκληρη την ΕΕ για όλα τα προϊόντα χοιρινού κρέατος ως αποτέλεσμα των κρουσμάτων αφρικανικής πανώλης των χοίρων σε μόλις 4 κράτη μέλη.
• Άνοιγμα νέων αγορών: Ο Επίτροπος γεωργίας, Φιλ Χόγκαν έχει προγραμματίσει επισκέψεις προώθησης των αγροτικών προϊόντων της ΕΕ σε τρίτες χώρες. Αργότερα μέσα στο 2015 θα επισκεφτεί την Κίνα και την Ιαπωνία και μες το 2016 το Μεξικό και την Κολομβία. Χρήση προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης: τα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης για την περίοδο 2014-2020 περιλαμβάνουν επίσης 600 εκατ. ευρώ για την ποιότητα των προϊόντων και την προώθηση.
3. Για να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις της εφοδιαστικής αλυσίδας:
• Δημιουργία μιας ομάδας υψηλού επιπέδου: Η Κομισιόν θα δημιουργήσει μια νέα, ειδική ομάδα υψηλού επιπέδου για να επικεντρωθεί σε ορισμένα συγκεκριμένα και σαφώς καθορισμένα θέματα. Όπως, πιστώσεις για τους αγρότες, οικονομικά εργαλεία και μέσα αντιστάθμισης κινδύνου όπως προθεσμιακές αγορές γεωργικών προϊόντων. Σε αυτή την ομάδα υψηλού επιπέδου, ο Επίτροπος Χόγκαν θα συνεργαστεί στενά με την Επίτροπο για την εσωτερική αγορά, τη βιομηχανία, την επιχειρηματικότητα και της ΜμΕ, Ελζμπιέτα Μπιενκόφσκα. (Μια ομάδα υψηλού επιπέδου αποτελείται συνήθως από ανώτερους υπαλλήλους των εθνικών υπουργείων.)
• Αξιολόγηση του πακέτου γάλακτος και ενθάρρυνση της ευρύτερης χρήσης ορισμένων μέτρων: Η Κομισιόν θα υποβάλει το 2016 αντί για το 2018 έκθεση για το «πακέτο για το γάλα» (2012), προκειμένου να εξετάσει το ενδεχόμενο παράτασης και τη βελτίωση του, συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης των διατάξεων του σε άλλους τομείς.
• Βελτίωση της ανταλλαγής εμπειριών: Η Κομισιόν θα διοργανώνει μια σειρά από συναντήσεις για να συζητιούνται οι εμπειρίες και οι καλές πρακτικές.
4. Ενίσχυση δεσμού μεταξύ της γεωργίας και της κοινωνίας:
• Αντιμετώπιση των αναγκών των ευάλωτων ομάδων: Στο πλαίσιο της σημερινής κρίσης των προσφύγων, υπάρχουν τρόποι για την αντιμετώπιση των διατροφικών αναγκών των προσφύγων, όπως για τα παράδειγμα μέσω της διανομής γαλακτοκομικών προϊόντων.
• Το πρόγραμμα προώθησης φρούτων και γάλακτος στα σχολεία: Σύμφωνα με την παρούσα διανομή γάλακτος στα σχολεία, υπάρχει περιθώριο για αύξηση της χρήσης της στήριξης της ΕΕ για το γάλα που διανέμεται στους μαθητές.
• Και τέλος, κρατικές ενισχύσεις: Υπάρχει επίσης μια σειρά από εργαλεία που μπορούν να κινητοποιηθούν σε εθνικό επίπεδο. Τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα παροχής εθνικής χρηματοδότησης σύμφωνα με τους κανόνες de minimis (κάτω από 15.000 ευρώ για πρωτογενή γεωργική παραγωγή ή 200.000 ευρώ για την εμπορία και τη μεταποίηση για πάνω από 3 έτη). Ακόμη και εκτός των ΠΑΑ, τα κράτη μέλη μπορούν να χρησιμοποιούν τις κρατικές ενισχύσεις, για παράδειγμα ενισχύσεις για επενδύσεις, για αναλήψεις δεσμεύσεων (γεωργία- περιβάλλον, κλίμα ή καλή διαβίωση των ζώων), για τη βιολογική γεωργία, ή για συμμετοχή σε συστήματα ποιότητας, κ.λπ. Υπό ορισμένες συνθήκες, κρατικές ενισχύσεις μπορούν επίσης να αφορούν την προαγωγή, το κλείσιμο της παραγωγικής ικανότητας και, υπό αυστηρές προϋποθέσεις, τις ενισχύσεις, διάσωσης και αναδιάρθρωσης για τις επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν σοβαρές οικονομικές δυσχέρειες, κ.λπ.
(Πηγή: European Commission)
Δείτε το βίντεο εδώ
Η ανακοίνωση του υπουργείου
Εν τω μεταξύ από το υπουργείο, για την παρουσία του αναπληρωτή υπουργού Δημήτρη Μελά στο συμβούλιο ανακοινώθηκαν τα εξής:
«Ο αναπληρωτής υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Δημήτρης Μελάς μετείχε στην έκτακτη σύνοδο του Συμβουλίου Υπουργών Γεωργίας, που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες, στις 7 Σεπτεμβρίου. Σκοπός της συνάντησης ήταν η εξέταση των προβλημάτων στην κατάσταση της αγοράς των γεωργικών προϊόντων και η αναζήτηση λύσεων, στο άμεσο και στο μεσοπρόθεσμο επίπεδο.
Οι υπουργοί αναφέρθηκαν στα σημαντικότερα προβλήματα, με επίκεντρο το γάλα και το χοίρειο κρέας, ενώ η Επιτροπή πρότεινε πακέτο μέτρων 500 εκατομμυρίων €, για την άμεση στήριξη του αγροτικού τομέα. Στο πακέτο αυτό περιλαμβάνονται μέτρα για την ενίσχυση της ρευστότητας (άμεσες ενισχύσεις για όλα τα κράτη μέλη, αύξηση των προκαταβολών των άμεσων πληρωμών και των στρεμματικών ενισχύσεων αγροτικής ανάπτυξης), μέτρα για τη σταθεροποίηση των αγορών (παρέμβαση και ιδιωτική αποθεματοποίηση, προώθηση, βελτίωση του Παρατηρητηρίου Γάλακτος, διευκόλυνση των εξαγωγών) καθώς και δράσεις για τη βελτίωση της εμπορικής αλυσίδας.
Στην παρέμβασή του ο Έλληνας αναπληρωτής υπουργός τόνισε την ανάγκη για άμεση και στοχευμένη ανταπόκριση στα πολλαπλά προβλήματα των γεωργών, που οφείλονται είτε στη συγκυρία είτε σε πολιτικές επιλογές της ΕΕ, όπως οι ρωσικές απαγορεύσεις ή η κατάργηση των ποσοστώσεων και που αφορούν - πέρα από την κτηνοτροφία - και άλλους σημαντικούς τομείς, όπως τα οπωροκηπευτικά, η ζάχαρη και το ρύζι.
Σε ότι αφορά στο γάλα, ο αναπληρωτής υπουργός υπενθύμισε ότι η λήξη των ποσοστώσεων οδήγησε σε μείωση της παραγωγής σε χώρες με υψηλό κόστος και δυσχερέστερες συνθήκες παραγωγής και διακίνησης, όπως η Ελλάδα και τόνισε ότι η παράμετρος αυτή πρέπει να αποτελέσει κριτήριο για την κατανομή της έκτακτης ενίσχυσης στα κράτη μέλη. Τόνισε επίσης ότι η αναγραφή της χώρας καταγωγής είναι σημαντική για την ενίσχυση της διαφάνειας και των μικρών εκμεταλλεύσεων, που αντιμετωπίζουν προβλήματα ανταγωνιστικότητας.
Ο κ. Μελάς υπογράμμισε ότι η όποια συζήτηση για αύξηση των θεσμικών τιμών θα πρέπει να αφορά όχι μόνο το γάλα αλλά και άλλους ευαίσθητους τομείς και προϊόντα. Θα πρέπει να δοθούν άμεσες λύσεις σε θέματα όπως η ολοκλήρωση βελτιωμένων μέτρων για διανομή προϊόντων στα σχολεία, η διεύρυνση των προορισμών για τα προϊόντα απόσυρσης και η βελτίωση των κανόνων για τις ομάδες παραγωγών. Σε ότι αφορά στην αύξηση των προκαταβολών των άμεσων ενισχύσεων, τόσο του πρώτου όσο και του δεύτερου Πυλώνα, που θα διευκολύνει τη ρευστότητα, ο κ. Μελάς ζήτησε από την Επιτροπή να επιδείξει τη μεγαλύτερη δυνατή ευελιξία στους ελέγχους, που μπορούν να ολοκληρωθούν πριν την τελική εξόφληση των γεωργών.
Ο αναπληρωτής υπουργός ανέφερε επίσης ότι η βιωσιμότητα της ευρωπαϊκής γεωργίας, σε όλες τις περιφέρειες της Ένωσης, στις σημερινές πολύπλοκες συνθήκες των αγορών, απαιτεί συντονισμένες δράσεις και στρατηγική, σε όλα τα επίπεδα, για άμεσες και βραχυπρόθεσμες λύσεις αλλά και για τις μεσο – και μακροπρόθεσμες προοπτικές. Η σύσταση μιας Ομάδας Υψηλού Επιπέδου για τα θέματα αυτά, είναι βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.
Όπως δήλωσε ο Αν. Υπουργός, «οι προσπάθειες της ΕΕ πρέπει να στοχεύουν σε δράσεις που έχουν αντίκτυπο στο κόστος παραγωγής και στο εισόδημα των γεωργών και στη δικαιότερη κατανομή της προστιθέμενης αξίας στην αλυσίδα εφοδιασμού. Η διατήρηση των αγορών και η αναζήτηση νέων διεξόδων απαιτεί μεγαλύτερη προστασία τόσο των αμυντικών όσο και των επιθετικών συμφερόντων της ΕΕ και των κρατών μελών της στις διεθνείς εμπορικές διαπραγματεύσεις. Για την αποτελεσματική πρόληψη και αντιμετώπιση των κρίσεων, που είναι βασικό προαπαιτούμενο για τη βιωσιμότητα της Ευρωπαϊκής γεωργίας, οφείλουμε να διαθέτουμε ευέλικτα εργαλεία, προσαρμοσμένα στις ανάγκες των περιφερειών της ΕΕ, για όλους τους τομείς με ορατούς κινδύνους, για τους οποίους μάλιστα υπάρχουν τοπικές ιδιαιτερότητες».
Ανεπαρκές το πακέτο των 500 εκατ. λέει η Copa-Cogeca
Δεν είναι αρκετό και δεν θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην καλυτέρευση της ζωής των αγροτών το πακέτο στήριξης των 500 εκατ. ευρώ που ανακοίνωσε η Κομισιόν στα πλαίσια του έκτακτου Συμβουλίου Υπουργών Γεωργίας στις 7 Σεπτεμβρίου στις Βρυξέλλες, τόνισαν σε ανακοίνωσή τους οι κεντρικές αγροτοσυναιτεριστικές οργανώσεις Copa-Cogeca.
Ειδικότερα, ο Γενικός Γραμματέας της Copa-Cogeca, Πέκα Πέσονεν, προειδοποίησε: «Διοργανώσαμε μια τεράστια κινητοποίηση με περισσότερους από 6.000 αγρότες και 2.000 τρακτέρ στις 7 Σεπτεμβρίου για να δείξουμε στην Κομισιόν ότι οι αγρότες υποφέρουν από την άσχημη κατάσταση που επικρατεί στις αγροτικές αγορές της ΕΕ, ειδικά για τους τομείς του χοιρινού, των γαλακτοκομικών, του βοδινού και των φρούτων και των λαχανικών. Είναι ξεκάθαρο ότι το πακέτο των 500 εκατ. ευρώ δεν μπορεί να αποζημιώσει τους αγρότες για τις απώλειες από το κλείσιμο της ρωσικής αγοράς που αξίζει 5,5 δισ. ευρώ. Οι αγρότες της ΕΕ πληρώνουν το τίμημα για τη διεθνή πολιτική. Οι τιμές είναι κάτω από το κόστος παραγωγής σε πολλές χώρες και το αγροτικό εισόδημα είναι κάτω από το 50% του μέσου όρου αναγκάζοντάς τους να χρεοκοπήσουν. Υπάρχουν κάποια θετικά στοιχεία στο πακέτο της Κομισιόν αλλά είναι πολύ πιο κάτω από τις προσδοκίες μας. Περιλαμβάνει πολύ λίγα μέτρα για τη διαχείριση της αγοράς ή για να αντιμετωπιστεί η αυξανόμενη αστάθεια και βραχυπρόθεσμα προβλήματα. Ωστόσο, χαιρετίζουμε την ενίσχυση των προγραμμάτων προώθησης τα ΕΕ, καθώς έτσι θα επιταχυνθεί η διαδικασία να βρεθούν νέες αγορές αλλά αυτό απαιτεί χρόνο. Η Κομισιόν γνωρίζει ότι υπάρχει μια τεράστια κρίση στον αγροτικό τομέα, αλλά αρνείται να την νατιμετωπίσει».
Συγκεκριμένα, στο γαλακτοκομικό κλάδο, η Copa-Cogeca θεωρεί ως θετικό βήμα που κάποια από τα 900 εκατ. ευρώ της συμπληρωματικής εισφοράς (superlevy) θα επιστραφούν στους αγρότες αλλά είναι απογοητευτικό που δεν θα δοθούν όλα πίσω. Επίσης, είναι θετικό που βελτιώνεται το μέτρο της ιδιωτικής αποθεματοποίησης για την αποβουτυρωμένη σκόνη γάλακτος αλλά δεν αλλάζει η αξίας της τιμής παρέμβασης στο γάλα. Επιπλέον, θετικό θεωρείται ότι θα καταβληθούν νωρίτερα τα χρήματα των άμεσων ενισχύσεων, αλλά αυτό θα πρέπει να προχωρήσει ακόμα και αν δεν έχουν ολοκληρωθεί όλοι οι έλεγχοι. Απογοητευτήκαμε που δεν υπάρχει πρόνοια από τις Βρυξέλλες για ασφάλιση εξαγωγικών πιστώσεων. Επίσης, το πακέτο γάλακτος θα πρέπει να συνεχιστεί και πέραν από το 2020 και η Κομισιόν θα πρέπει να βρει λύσεις για να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη αστάθεια των τιμών.
Όσον αφορά το χοιρινό κρέας, το νέο μέτρο της ιδιωτικής αποθεματοποίησης είναι ένα θετικό βήμα για να αντιμετωπιστεί η υπερπροσφορά αλλά πρέπει να διδαχθούμε από το παλιό μέτρο του Απριλίου/Μαΐου και να υπάρξουν μεγαλύτερες αποζημιώσεις προς τους χοιροτρόφους. Το χοιρινό λίπος και το λαρδί θα πρέπει επίσης να συμπεριληφθούν στο μέτρο της ιδιωτικής αποθεματοποίησης. Χαιρετίζουμε το γεγονός ότι τα προγράμματα προώθησης της ΕΕ έχουν ενισχυθεί και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εντείνει τις εργασίες για την εξεύρεση νέων αγορών, αλλά το πακέτο της Κομισιόν δεν έχει πρόβλεψη για εξαγωγική ασφάλιση που θα μπορούσε να καλύψει ένα μέρος των κινδύνων των συναλλαγών.
Στον τομέα του βοείου κρέατος, είμαστε πολύ απογοητευμένοι που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ισχυρίζεται ότι η αγορά είναι καλή καθώς δεν είναι και δεν έχει λάβει κανένα στοχευμένο μέτρο, όπως το άνοιγμα των ενισχύσεων για την ιδιωτική αποθεματοποίηση. Τα εισοδήματα είναι πολύ χαμηλά στον κλάδο. Επιμένουμε στην ανάγκη να έχουμε ένα παρατηρητήριο της αγοράς του βοείου κρέατος για την παρακολούθηση των δεδομένων και να ενταθούν οι εξαγωγές και να υπάρχουν ταμεία εγγυήσεων για την κάλυψη του κινδύνου με τις νέες αγορές.
