Γιώργος Ζακυνθινός

Στο θέμα των ξηρών καρπών και γιατί στην χώρα μας δεν μπορεί να αναπτυχθεί σωστά η καλλιέργειά τους αποφέροντας κέρδη στους παραγωγούς, μιλάει ο γεωπόνος,  Γιώργος Ζακυνθινός στην Agrenda. Παράλληλα ο γεωπόνος αναφέρετε και στις πολιτικές που θα πρέπει να ακολουθηθούν από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης προκειμένου να βοηθηθεί η καλλιέργεια και η αγορά των ξηρών καρπών ενώ ιδιαίτερη μνεία κάνει και στην καλλιέργεια και αγορά του κάστανου.  

Κ. Ζακυνθινέ, έχετε ασχοληθεί μεταξύ άλλων με το θέμα των ξηρών καρπών. Τι συμβαίνει με την αγορά αυτών των προϊόντων στην χώρα μας; Γιατί δεν μπορεί να ορθοποδήσει η καλλιέργειά τους;

Νομίζω ότι το πρόβλημα ξεκινά από αυτό που λέμε διαρθρωτικό πρόβλημα της ελληνικής γεωργίας. Υπάρχει ένας κλήρος κατακερματισμένος ο οποίος ανεβάζει το κόστος παραγωγής από την μια και από την άλλη πρέπει να επενδύσεις σοβαρά σε μια δενδροκομική καλλιέργεια. Η πυξίδα των επιδοτήσεων αποπροσανατόλισε τον έλληνα παραγωγό με αποτέλεσμα οι δενδρώδεις καλλιέργειες να μην είναι στις επιλογές του. Έτσι μικρές διάσπαρτες εκμεταλλεύσεις δεν μπορούν να αποτελέσουν κρίσιμη μάζα παραγωγής και διαπραγμάτευσης με την αγορά. Αποτέλεσμα κάθε παραγωγός να ενδιαφέρεται από μόνος του να καλλιεργήσει να παράξει και να διαπραγματευτεί με τον οργανωμένο έμπορο το προϊόν του σε χαμηλές τιμές. Χαμηλή τιμή και μικρή εκμετάλλευση δημιουργεί προβληματική εκμετάλλευση και δεδομένου ότι δεν υπάρχει και η έννοια της συμβουλευτικής στήριξης του παραγωγού για τα καλλιεργητικά (λίπανση, φυτοπροστασία και άλλες πρακτικές) το κόστος ανεβαίνει και μαζί και η απογοήτευση που φέρνει και την εγκατάλειψη.

Η Ε.Ε. εισάγει μεγάλες ποσότητες ξηρών καρπών. Γιατί κατά τη γνώμη σας δεν μπορεί η Ελλάδα - η οποία διαθέτει όλα τα φυσικά πλεονεκτήματα για την καλλιέργεια τέτοιων προϊόντων - να τροφοδοτήσει και να πρωταγωνιστήσει στην ευρωπαϊκή αγορά;

Είναι αλήθεια ότι η Ε.Ε. είναι μεγάλη εισαγωγός χώρα ξηρών καρπών. Καρύδια φιστίκια κελυφωτά και αμύγδαλα αποτελούν την πλειονότητα των προϊόντων εισαγωγής. Θα δώσω μόνο ένα παράδειγμα με το τι εισάγει  η Γερμανία από Αμερική. Δέκα 10.000 τόνους φιστίκια κελυφωτά 28.000 τόνους καρύδια και 88.000 τόνους αμύγδαλα. Η Ελληνική παραγωγή μπορεί να καλύψει το 100% της εισαγωγής αυτής σε φιστίκια, 100% σε καρύδια και το 45% σε αμύγδαλα. Με άλλα λόγια μόνο στην Γερμανία να απευθύναμε τις σημερινές παραγωγές μας θα είχαμε εξασφαλισμένη την διάθεση της σημερινής παραγωγής αυτών των προϊόντων. Για να πρωταγωνιστήσεις στην ευρωπαϊκή αγορά πρέπει να έχεις οργανωμένη παραγωγή με ποιοτικά προϊόντα που διαθέτουν το «διαβατήριο» της ποιότητας και η οποία θα πρέπει να ‘χει ενσωματώσει  τις καλές γεωργικές πρακτικές και με ένα μηχανισμό στήριξης της ποιότητας. Αν αναλογιστούμε και τα απαντημένα θέματα της προηγούμενης ερώτησή σας θα επιβεβαιώσουμε γιατί υπάρχουν αδυναμίες να εκμεταλλευτούμε το συγκριτικό πλεονέκτημα των φυσικών μας πλεονεκτημάτων

Ποιες είναι οι πολιτικές που θα πρέπει να ακολουθηθούν από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης προκειμένου να βοηθηθεί η καλλιέργεια και η αγορά των ξηρών καρπών; 

Διάρθρωση της καλλιέργειας σε περιοχές με ιστορικό πλεονέκτημα παραγωγής και αύξηση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, δημιουργία οργάνωσης παραγωγών, στήριξη της ποιότητας με συνοδευτικά μέτρα προώθησης των ΠΟΠ προϊόντων και στήριξη των παραγωγών για να εμπλακούν στην μεταποίηση. Συγκριτικό πλεονέκτημα η καμπάνια και η σύνδεση της ποιότητας του προϊόντος με το χαρακτήρα του «ευεργετικού» και «λειτουργικού» τροφίμου.

Ένα άλλο προϊόν με το οποίο έχετε ασχοληθεί είναι το κάστανο. Περιγράψτε μας ποιες είναι οι προοπτικές του προϊόντος στην χώρα μας αλλά και ποια τα προβλήματα που αντιμετωπίζει και δεν του επιτρέπουν να κερδίσει την υπεραξία, που του αναλογεί.

H καστανιά στην Ελλάδα είναι ένα από τα ελάχιστα, ίσως το μόνο καρποφόρο δένδρο που δεν έχει μελετηθεί αρκετά, Σαν καρποφόρο δένδρο συγκεντρώνει αρκετά πλεονεκτήματα, όπως η αξιοποίηση με την καλλιέργεια του πολλών ορεινών και ημιορεινών, δίνοντας ένα αξιόλογο εισόδημα σε κατοίκους-παραγωγούς αυτών των περιοχών.  Επίσης το προϊόν του μπορεί να διατεθεί ως νωπό αρκετά εύκολα. Στη χώρα μας η καλλιέργεια της καστανιάς βρίσκεται σε μια ιδιάζουσα κατάσταση, συνυπάρχει με τη δασική της μορφή.

Σε περιοχές με δενδροκομικό χαρακτήρα όπως η περιοχή Αγιάς Λάρισας, Πηλίου, οι ορεινές περιοχές των νομών Χανίων, Ευρυτανίας και Αρκαδίας. Οι συστηματικές φυτείες καστανιάς είναι ελάχιστες, περίπου 1.000 στρ. Σε όλη τη χώρα η συνολική ετήσια παραγωγή καρπών κυμαίνεται γύρω στους 13.000 τόνους Η παραγωγή αυτή προέρχεται τόσο από συστηματικούς καστανεώνες όσο και από εξημερωμένα διάσπαρτα αυτοφυή δένδρα που σπάνια δέχονται καλλιεργητικές φροντίδες. Στην Ελλάδα η καστανιά, αν και παρουσιάζει μια καλή παραγωγή (στην πλειονότητα στηρίζεται σε συστάδες δένδρων και όχι σε οργανωμένους καστανεώνες) δεν έχει γίνει καμία αξιοπρόσεχτη προσπάθεια αξιολόγησης του γενετικού της υλικού αφού δεν έχει καταγραφεί ως σήμερα.

Όμως γίνονται αξιόλογες προσπάθειες όσον αφορά την αντιμετώπιση των ασθενειών (κυρίως για το έλκος) με την χρήση υπομολυσματικών στελεχών δημιουργώντας μια ανάσχεση στην εξέλιξη και εξάπλωση των προσβολών. Το ότι το προϊόν δεν έχει κερδίσει το τι του αναλογεί έχει αναφορά στα προβλήματα που έχουν όλοι οι ξηροί καρποί ανοργάνωτοι παραγωγοί, ανοργάνωτη αγορά και μια παραγωγή σε μειονεκτικές ορεινές περιοχές..

Εστιάζοντας στις ομάδες παραγωγών τι έχει συμβεί και δεν έχουν βρει τον δρόμο τους στην ανάπτυξη του αγροτικού τομέα;

Οργανωτικά προβλήματα δεν μπορούν να κανονικοποιούν την παραγωγή σε σχέση με την προσφορά και την ζήτηση. Ενδογενείς αδυναμίας που ως ένα μέρος ακουμπούν το διαθρωτικό πρόβλημα της γεωργίας μας. Στερούνται επιστημονικής στήριξης και μηχανισμούς που θα πρέπει να ακολουθούν σε περιόδους κρίσης ενός προϊόντος. Θεωρώ ότι θα πρέπει να δούμε και την περίπτωση της ομάδας παραγωγών που μεταποιούν και εμπορεύονται την μεταποιημένη παραγωγή και εν μέρει  «αποσυρμένη» κανονικοποιώντας την αγορά του προϊόντος

Who is who

O Γιώργος Ζακυνθινός είναι πατέρας τριών θυγατέρων ζω και αυτό το διάστημα  ζει στην Αθήνα. Είναι μάχιμος γεωπόνος από το 1987 και Διδάκτορας του Γ.Π.Α. Κατέχει τη θέση του  αν. καθηγητή  στο Τμήμα Τεχνολογίας Γεωργικών Προϊόντων του ΤΕΙ Καλαμάτας. Έχει εργαστεί στον ΕΛΓΑ, στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, στο ΕΘΙΑΓΕ κ.α. Έχει επίσης εργαστεί ως σύμβουλος στο υουργείο Γεωργίας και σήμερα είναι μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Εργαστήριο Βελτίωσης και Γ. Πειραματισμού του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Τα τελευταία πέντε χρόνια ασχολήθηκε και με το περιβάλλον με τις προστατευόμενες περιοχές συντονίζοντας Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ στον Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Οίτης.

Συνέντευξη στον Χρήστο Διαμαντόπουλο

Από το 208ο φύλλο της εφημερίδας Agrenda